Legjenda e “Hamsinit dhe Arbainit”

Zana, Migena dhe Zamira ishin tre plakat e gojëdhënës. Kjo gojëdhënë mbi dy mijëvjeçarë kujtohet çdo muaj mars, pikërisht kur moti pëson ndryshime të dukshme. Sipas rrëfimeve të transmetuara nga brezi në brez, ndryshimet e motit në fillim apo në fund të muajit prill lidhen me “mitin e plakave”.

Legjenda thotë një herë e një kohë disa plaka u ngjitën në mal dhe thirrën me të madhe: “Lamtumirë Dimër, Vafsh në Djall!”. Ishte Prill – Hamsin, por dimri vendosi të kthehej sërish.

Muaji Prill/Hamsini i kërkoi muajit Shkurt/Arbainit  ose thënë ndryshe ju lut: “Arbain o vëlla, më jep tri ditë hua, t’a ngrij plakën me çka ka”, si për t’ju kujtuar që dimri nuk ka ikur dhe është më i fuqishëm se ato, dhe që është një fenomen natyror që duhet respektuar.

Plakat vdiqën nga i ftohti dhe më pas erdhi pranvera sërish. Madje gojëdhëna thotë se në atë vend sot gjendet një gur si në formën e një Plake, ku edhe sot e kësaj dite, aty buron ujë, që thuhet se janë lotët e Plakës.